عطا محامدتبریز (ازجمله) – در ساعات اولیه صبح امروز ۲۴ فوریه ارتش روسیه به دستور ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری این کشور، عملیات نظامی ویژه‌ای را در منطقه «دونباس» آغاز کرد. با آغاز این عملیات، مناطق مختلف در خاک اوکراین مورد حملات هوایی قرار گرفته‌ است. این جنگ تاثیرات اقتصادی جدی در کشورهای منطقه خواهد داشت. یکی از کشورهایی که به شدت از این جنگ به لحاظ اقتصادی ضربه خواهد خورد ترکیه است.

صادرات ترکیه

روسیه و اوکراین شرکای مهم تجارت خارجی ترکیه هستند. صادرات ترکیه به این دو کشور حجم مهمی از اقتصاد ترکیه را تشکیل می‌دهد. روسیه رتبه دهم در جدول صادرات ترکیه و اوکراین با ۲ میلیارد و ۲۰۱ میلیون و ۱۸۱ هزار مقام بیستم در این جدول قرار دارد. 

در جدول، جزئیات محصولات صادراتی ترکیه به روسیه را می‌بینید که در سال‌های گذشته پیوسته در حال افزایش بوده است. با نگاهی به توزیع بخشی صادرات ترکیه به اوکراین، هم می‌توان شاهد این موارد بود. صادرات ترکیه در حوزه صنایع شیمیایی با ۵۰۴ میلیون و ۳۶۶ هزار دلار، فولاد ۲۹۵ میلیون و ۲۵۷ هزار دلار، خودرو با ۲۲۰ میلیون بوده است.

واردات

بیشترین میزان واردات ترکیه در دو سال گذشته از روسیه بوده است. اوکراین نیز دهمین کشوری است که از نظر حجم واردات ترکیه با آن معامله دارد.  

ترکیه با سهم ۱۲ درصد، مقصد صادرات بیشترین محصولات کشاورزی روسیه است. روسیه در سال گذشته صادرات محصولات کشاورزی به ترکیه را به ۴.۴ میلیارد دلار رسانده است. مهم‌ترین محصول وارداتی ترکیه گندم است. در سال گذشته ۶.۷ میلیون تن گندم به ارزش ۱.۸ میلیارد دلار وارد ترکیه شده است. اوکراین دومین کشوری است که ترکیه بیشترین واردات گندم را از آن وارد می کند. طبق آمار وزارت بازرگانی، ۶۴.۶ درصد از واردات گندم از روسیه و ۱۳.۴ درصد از اوکراین انجام می‌شود.

گردشگر

روسیه با ۴ میلیون و ۶۵۶ هزار نفر در سال گذشته بیشترین گردشگر را به ترکیه فرستاد. پس از روسیه، آلمان با ۳ میلیون و ۱۳ هزار و اوکراین با ۲ میلیون و ۵۵ هزار نفر قرار دارند. سهم روس‌ها از میزان گردشگرانی که به ترکیه در سال گذشته آمده‌اند ۱۵.۷ درصد و سهم اوکراینی‌ها ۸.۶ درصد بوده است.

صنعت ساختمان

این دو کشور همچنین برای صنعت ساخت و ساز ترکیه از اهمیت بالایی برخوردار است. بر اساس داده‌های انجمن پیمانکاران ترکیه، کشوری که در آن ترکیه بیشترین تعداد پروژه‌های انجام شده در سال ۲۰۲۱ را داشت، روسیه با ۱۱.۲ میلیارد دلار بوده است. عراق با ۳.۶ میلیارد دلار، تانزانیا با ۱.۹ میلیارد دلار و اوکراین با ۱.۶ میلیارد دلار پس از روسیه قرار دارند. به عبارت دیگر، شرکت‌های ترکیه پروژه‌هایی به ارزش تقریبی ۱۲.۸ میلیارد دلار را در اوکراین و روسیه انجام دادند.

گاز

بر اساس داده های سازمان تنظیم مقررات بازار انرژی، ۳۳.۶ درصد از ۴۸.۱ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی مصرف شده در سال ۲۰۲ توسط روسیه تامین شده است. به عبارت دیگر، یک سوم واردات گاز طبیعی ترکیه تنها از روسیه انجام می‌شود. در سال ۲۰۲، ۱۶.۲ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی از روسیه از طریق خطوط لوله در دریای سیاه وارد ترکیه شده است.

برآورد کلی

با سربرآوردن جنگ میان روسیه و اوکراین هم اقتصادهای هردو کشور و هم اقتصادهایی کشورهای منطقه به شدت ضربه دیده است. علاوه بر آنکه بازار بورس روسیه ریزش شدیدی را تجربه کرده است، در اوکراین نیز ارزش پول ملی کاهش یافته و به واسطه هجوم مردم به مناطق بانک‌ها کشور با بحران نقدینگی مواجه است.

بازار نفت جهان نیز از این حمله نظامی بسیار متاثر شده و قیمت نفت برنت به بیش از ۱۰۰ دلار رسیده است. احتمال آن می‌رود که در زمانی کوتاه رقم فروش نفت به بیش از ۱۱۰ دلار برسد.

بازار ترکیه نیز از این جنگ به شدت متاثر شده است. در زمان نگارش این مقاله قیمت دلار در ترکیه با افزایش ۵۰ کروش نسبت به روز قبل به ۱۴.۳۷ و قیمت هر گرم طلا در این کشور به ۹۱۰ لیر رسیده است.

اما مرور داده‌ها تجاری میان ترکیه، اوکراین و روسیه نشان می‌دهد که تاثیر این جنگ بیش از این میزان در اقتصاد ترکیه خواهد بود. انتظار آن می‌رود که قیمت گاز و بنزین در ترکیه افزایش یافته و قیمت گندم و نان نیز در کوتاه مدت وضعیت متلاطمی داشته باشد.