ازجمله – مراسم راهپیمایی اربعین در عراق که هر سال در چهلم شهادت امام حسین در کربلا برگزار می‌شود، در سال‌های گذشته تبدیل به یکی از بزرگترین مراسمات مذهبی جهان شده است. حضور میلیونی زائران عراقی، در کنار حضور زائران شیعه از کشورهای دیگر و ازجمله ایران، این مراسم را در بعد مذهبی تبدیل به یک تجدید بیعت با آرمان عاشورا، و در بعد سیاسی تبدیل به یک نشانه روشن از نفوذ ایران در عراق کرده است.
آنچه مراسم اربعین را تحت تاثیر قرار داد، نه تهدید داعش بود و نه تحولات سیاسی عراق؛ کرونا این بار هم موفق شده بود. در میانه بحران شیوع ویروس کویید-۱۹ در جهان، سال گذشته مراسم راهپیمایی اربعین به صورت محدود و بدون حضور زائران ایرانی برگزار شد. حالا پس از یک سال به نظر می‌رسد سنبه بخش‌هایی از حاکمیت برای برگزاری مراسم باوجود حل نشدن بحران کرونا در ایران و عراق بلندتر از سال قبل است. به همین سبب کارگروه‌های مختلفی تشکیل شده و نامه نگاری‌هایی در سطح وزارت خانه‌ها در جریان است.
وزیر بهداشت در نامه‌ای به سازمان حج و زیارت حرفی از مخالفت با برگزاری راهپیمایی نکرده و صرفاً خواستار رعایت پروتکل های بهداشتی شده است. ستادهای مختلف نیز بر آن هستند که با توجه به خواسته‌های این وزارت مراسم برگزار شود.
استان ایلام معبر عبور زائران
مرز مهران در استان ایلام مهم‌ترین معبر خروج و ورود زائران زمینی به عراق در ایران است. از این رو تکاپوی جدی‌ای در استان ایلام برای برگزاری این مراسم آغاز شده است.
برای رعایت پروتوکل‌های بهداشتی، استاندار ایلام می‌گوید که در قالب دو سناریو مختلف می‌توان این مراسم را برگزار کرد. یا اینکه عوامل درگیر در برگزاری مراسم اربعین واکسینه شوند، یا تمام مردم استان ایلام تا قبل از ایام اربعین واکسینه شده باشند.
در همین زمینه وی خبر داده است که امکانات و زیرساخت‌های حوزه سلامت در پایانه مرزی مهران به زودی تکمیل خواهد شد. برای همین امر تفاهم نامه‌ای میان ستاد اجرایی فرمان امام و استانداری انجام شده که طی آن ۳۰ میلیارد تومان جهت تامین زیرساخت‌های اربعین و اقدامات اولیه در پایانه مرزی مهران اختصاص خواهد یافت.
نکته‌ای که برگزاری مراسم را دشوارتر و پرخطرتر کرده همزمانی کرونا با گرمای شدید است. چرا که برگزار کنندگان به جز هزینه در امور بهداشتی باید به تامین آب پایدار و امکاناتی از قبیل آب سردکن و یخ ساز بپردازند.
رعایت مسائل اجتماعی همراه با تاکید بر اجرای مناسک دینی
حجت‌الاسلام و المسلمین سید عبدالفتاح نواب، نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت نیز با ادعای اینکه «امروز پدیده راهپیمایی اربعین، به عنوان بزرگترین اجتماع بشری شناخته می‌شود» گفت «سال گذشته بسیاری از مردم با تعطیلی اربعین کامشان تلخ شده است. امیدواریم که امسال زمینه حضور زائران در عتبات فراهم شود و زائران با رعایت شیوه‌نامه های بهداشتی به این سرزمین مشرف شوند.»
اشاره نواب تنها به شرایط کرونایی است در حالی که تامین آب برای این زائران در شرایطی که این استان دچار تنش آبی است کاری پر مخاطره می‌نماید. امام جمعه ایلام با تاکید بر اینکه این مراسم باید برگزارشود خواستار آن شده تا بر حقِ «مطالبه مشروع آب» توسط مردم استان خوزستان توجه جدی شود.
چالش‌های پیش رو
بنا بر ادعای مقامات ایران و عراق، مراسم پیاده روی اربعین در سال‌های گذشته جمعیتی معادل ۲۲ میلیون نفر را تجربه کرده است. تجربه سال‌های گذشته نشان داده است که برگزار کنندگان برای این حجم از جمعیت دست کم ۱۱۰ تانکر آبرسان و حداقل ۱۵۰ میلیون لیتر آب آشامیدنی و یک میلیون بطری آب معدنی ذخیره نیازمند بوده‌اند. این در شرایطی است که کشور عراق به دلیل مشکلات زیرساختی میزان بسیار ناچیزی از این حجم آب را تامین می‌کند. پس تامین آب آشامیدنی برای چنین جمعیت میلیونی‌ای توسط وزارت نیروی ایران، در شرایطی که ایران و به ویژه این منطقه با معضل آب روبرو است کار بسیار پر مخاطره‌ای برای محیط زیست و مردم منطقه است. این همه در شرایطی است که استان‌های جنوب شرقی ایران به خاطر کمبود آب، دست به اعتراض‌های گسترده زده‌اند.
صرف نظر از کمبودهای زیرساختی و معضلات امنیتی‌ای که در عراق وجود دارد، بحران کرونا در هر دو کشور یکی دیگر از عوامل نگرانی زا در برگزاری این مراسم است. ایران درگیر موج پنجم کروناست و در حال حاضر روزانه حداقل ۳۰۰ نفر از شهروندان خود را به خاطر این معضل از دست می‌دهد. با توجه به وضعیت کندی که در تامین و تزریق واکسن وجود دارد، به نظر نمی‌رسد که تا آن تاریخ دولت ایران توان واکسیناسیون بالاتری از آنچه دارد را به نمایش بگذارد. پس اگر این وضع با حضور میلیونی زائران پیوند بخورد عملاً می‌تواند آغازگر موج دیگری از بیماری در ایران باشد.
از سوی دیگر برگزار نشدن این مراسم در سال گذشته هزینه‌هایی برای دولت و مردم ایران تحمیل کرده است. گفتنی است که به خاطر برگزار نشدن مراسم اربعین سال گذشته ۲ هزار و ۵۰۰ دفتر زیارتی در کشور آسیب دیدند و مشمول تسهیلات حمایتی دولت شدند. از این رو به کارگزاران ۲۰ میلیون تومان و به دفاتر ۱۲۰ میلیون تومان تسهیلات پرداخت شود که تاکنون بیش از ۶ هزار و ۵۰۰ نفر موفق به دریافت این تسهیلات شده‌اند. شاید تحمل این هزینه بهتر از آن باشد که بحران های موجود عمیق‌تر شوند.
جولان کویید-۱۹ در دو کشور
تمام این حرف و حدیث‌ها در حالی است که مقامات عراقی تاکنون اظهار نظری پیرامون برگزاری مراسم اربعین امسال نکرده اند. عراق در ۲۹ جولای با ثبت رکورد ۱۸۵۰۰ مبتلا، در حال تجربه موج سوم کرونا در این کشور است. تا امروز بیش از یک میلیون و ۶۰۰هزار مبتلا و بیش از ۱۸هزار و ۵۰۰ کشته در اثر پاندمی در عراق ثبت شده است.
ایران نیز با ثبت رکورد بیش از ۳۳ هزار مبتلا، در رده نخست شیوع کرونا در جهان قرار دارد. تاکنون حدود ۹۱هزار نفر در این کشور در اثر پاندمی کشته شده‌اند.
برنامه‌های واکسیناسیون سراسری در هر دو کشور نیز به کندی پیش می‌رود. در جهان بیش از ۴ میلیارد دوز – عمدتا در کشورهای توسعه یافته – واکسن تزریق شده و ۴.۲ میلیون نفر نیز در اثر بیماری کویید-۱۹ جان باخته‌اند.
