داستان زندگی پیرترین فرد تاریخ ترکیه؛ آیا «زارو آقا» واقعا ۱۷۰ سال داشت؟

    اگر روزی به سرتان بزند و بخواهید بدانید چه کسی در طول تاریخ بیشتر از همه عمر کرده چه خواهید کرد؟ لابد به ویکی‌پدیا مراجعه می‌کنید. ما هم همین کار را کردیم و به لیستی از پیرترین افراد دو قرن اخیر که طول عمرشان تایید شده رسیدیم. اکثریت این لیست صد نفره- که در صدر آن خانم ژان کالمان از فرانسه با ۱۲۲ سال سن قرار دارد- از دو کشور ژاپن و آمریکا هستند و ردی از هیچ فرد ترکی در آن دیده نمی‌شود. 

    سن زارو آقا: از ۹۷ تا ۱۷۰

    A person sitting on a chair

Description automatically generated with low confidence

    اما اگر متد جست‌وجوی‌تان را تغییر داده و «Oldest person in Turkey (پیرترین فرد ترکیه)» را سرچ کنید، به یک اسم جدید که نامش در هیچ لیست جهانی نبوده برمی‌خورید: «زارو آقا» که نوشته شده ۱۷۰ سال عمر کرده است.

    حالا اگر شما هم مثل ما باورتان نشود و کمی بیشتر در مورد او جست‌وجو کنید درمی‌یابید طبق گواهی فوت ارائه‌شده توسط پزشک، زارو آقا در زمان فوت در سال ۱۹۳۹ در استانبول، ۱۵۷ سال داشته است. 

    اگر هنوز هم باورتان نشود و دست از سر زارو آقا که گفته بود با ناپلئون هم دیدار داشته برندارید، متوجه می‌شوید جسد زاروآقا پس از مرگ به آمریکا فرستاده شده تا درباره سن واقعی‌اش تحقیق شود. نتیجه کار آزمایشگاه، عمر طولانی او را تایید کرد، اما نه به اندازه‌ای که خودش ادعا می‌کرد، بلکه کمی پایین‌تر: ۹۷ سال.

    ریش‌سفید باربران

    زارو آقا در روستای مدان (با نام کنونی «میدان») در استان موتکی ترکیه- که در آن زمان در سیطره امپراتوری عثمانی بود- به دنیا آمد. او در جوانی مشغول به کارگری ساختمان شد و چندی بعد (که دقیقا مشخص نیست چه‌قدر بعد است!) برای کارگری به استانبول آمد. او در استانبول، بیشتر به کار باربری در گمرک پرداخت و در سنین بالاتر نیز به‌عنوان سرکارگر و ناظر کارگران به‌ مثابه ریش‌سفید فعالیت کرد.

    عجایب هشتگانه جهان

    در دهه سی میلادی بود که ‌نام او به عنوان «پیرترین فرد زنده جهان» سر زبان‌ها افتاد و عکسش در مطبوعات سراسر جهان منتشر شد و او به همراه یک سیرک به نقاط مختلفی سفر کرد. اسم زارو آقا را «هشتمین عجایب جهان» گذاشته بودند و مردم برای اینکه با او عکس بگیرند ده دلار و برای بوسیدن و دست‌دادن با او ۱۵ دلار در آمریکا و انگلیس می‌پرداختند.

    شایعات زیادی درباره سن واقعی و شکل زندگی او وجود داشت. حتی شائبه‌ای پیش آمده بود که زارو آقا ۲۵۲ سال سن دارد، که البته توسط وی تکذیب شد.

    مراقبت از پسر ۹۰ ساله

    زارو آقا مطمئن نبود یازده بار ازدواج کرده یا دوازده بار، اما تعداد فرزندانش را «احتمالا» ۳۶ فرزند برشمرده بود. چون اطلاعات مربوط به او اکثرا موثق نیست، تعداد فرزندانش در برخی منابع ۱۴ تا و شمار همسرانش تا ۲۹ زن نیز نوشته شده است.

    در کتابی با عنوان «پیرترین مرد جهان» به قلم مولود چلبی نویسنده ترک آمده: «او تا آخرین روزهای زندگی از اندامی متناسب برخوردار بوده و از پسرش که آن زمان 90 سال داشته مراقبت می کرده است.»

    زارو آقا و زنان 

    A picture containing text, newspaper

Description automatically generated

    زارو آقا ظاهرا دو بار هم با آتاتورک دیدار داشته و به گزارش روزنامه ترکیه‌ای «طرف»، او در این دیدار به انجام کارهای سازنده و خوب توسط آتاتورک اشاره کرده، اما یک انتقاد هم داشته؛ «چرا به زنان آزادی زیادی داده‌اید؟» ماجرای ارتباط زارو آقا با زنان هم عجیب است؛ او در پاسخ به کسانی که از او درباره چرایی تعدد همسرانش سوال داشتند گفته بود: «چون زنانی که می‌گیرم، ضعیف هستند و زود می‌میرند.» 

    او خاطره دیگری هم از این ارتباط دارد، در دورانی که به عنوان مدل فعالیت کرد. ماجرا از این قرار است که در دوران ممنوعیت حضور مدل‌های مرد در کلاس‌های نقاشی دخترانه، «مهری مشفق خانم (Mihri Müşfik Hanım)» نقاش نوگرای ترک که کلاس نقاشی برگزار می‌کرده، از وزیر آموزش و پرورش درخواست مدل مرد می‌کند و این را برای شاگردانش ضروری برمی‌شمارد. پس از پیگیری‌های فراوان، وزیر می‌پذیرد اما با این شرط که مدل یک پیرمرد خیلی مسن باشد. همین شرط، راه ورود زارو آقا به عرصه مدلینگ را هموار می‌سازد و زارو آقا به عنوان مدل نقاشی به İnas Sanayi-i Nefise Mektebi می‌رود، اما پس از دو سه روز از این کار منصرف می‌شود. سال‌ها بعد وقتی علت را از او جویا می‌شوند می‌گوید: «اینجوری اینجوری بهم چشمک می‌زنند. سرم و لپم را ناز می‌کنند. می‌گویند اینجا را نگاه کن. من نمی‌دانم باید کدام‌شان را نگاه کنم. همه‌شان هم مثل حوری‌ها هستند. اگر یکی دوتا باشند یک چیزی، اما من این همه دختر را چه کنم؟ بهشان گفتم دیگر نمی‌آیم.»

    دوران مدلینگ 

    A group of people posing for the camera

Description automatically generated

    او در سال ۱۹۲۹ که سیاست ترکیه روی اقتصاد داخلی و تولید ملی تاکید دارد، به عنوان ستاره کمپین فندق ترکیه نقش‌آفرینی می‌کند؛ در عکس تبلیغاتی این کمپین، زارو آقا درکنار دو دختر خارجی ژست می‌گیرد و متن تبلیغاتی با این مضمون که «اگر می‌خواهید دستگاه گوارش‌تان خوب کار کند مثل زارو آقا انگور و فندق ترکی با روغن زیتون و انجیر ازمیر بخورید» زیر عکسش چاپ می‌شود. 

    راز طل عمر او مشخص نیست اما بعضی‌ها از علاقه‌ همیشگی‌ او به استفاده از بلغور و ماست اشاره می‌کنند و آن را دلیل احتمالی عمر طولانی وی می‌دانند. نکته شگفت‌انگیز اما درباره او این است که حتی تا آخرین روزهای زندگی‌اش، هرگز تنباکو را ترک نکرد.

    «وقتش رسیده»

    A picture containing text, outdoor, ground, tree

Description automatically generated

    زارو آقا سه روز پیش از مرگش در ژوئن ۱۹۳۴ به دکترش می‌گوید: «وقتش رسیده.» او عاقبت در ۲۹ ژوئن با زندگی طولانی‌اش وداع می‌کند. در آن زمان برای تحقیقات درباره سن و راز عمرطولانی‌ او، مغز، قلب و کبدش به آمریکا فرستاده می‌شود که مغز او پس از تحقیقات به ترکیه بازگردانده شده و در موزه سلطان احمد، داخل یک شیشه نگه‌داری می‌شود. شیشه‌ای که در ادامه اتفاقات عجیب و غریب زندگی زارو آقا که پس از مرگش نیز ادامه دارد مدتی بعد ناپدید می‌شود.