«حمام ترکی» عبارتی است که در بسیاری از تورهای گردشگری ترکیه به چشم میخورد. این شیوه حمام کردن که مانند حمام عمومی سنتی ایرانی، مناسک و وسایل مختص به خود را دارد در مکانهایی با معماری ترکیبی رومی و عثمانی اتفاق میافتد. فرهنگ حمام ترکی نیز تلفیقی از فرهنگ استحمام رومیان ساکن در این منطقه و آداب شستوشوی اسلامی دوران عثمانی است. باید دید در این حمام ترکی معروف چه چیزهایی یافت میشود که حتی بریتانیا در دوره ویکتوریایی این شیوه مراقبت از بدن را از این منطقه اقتباس کرد.
پشتامال؛ نخستین حوله جهان
پارچههای بلند پنبهای که نقش «لنگ» را در حمام ترکی بازی میکند. پشتمال یا پشتامال که نامش نیازی به توضیح اضافه ندارد، نخستین بار در قرن هفدهم در بورسا بافته شد. این پدرخواندهی لنگ که جنسش از پنبه است، نخستین حوله جهان محسوب میشود. قابلیت جذب رطوبت بالا، وزن سبک و رنگهای متنوع آن باعث شده امروز حتی در شکلهای مدرنی به جای شال، تنپوش و پیراهن هم مورد استفاده در عرصه مد و لباس قرار گیرد.
لوفا؛ طبیعیترین لیف جهان
لوفای اصیل، یک اسفنج است که آن را از اعماق ۳۰ متری آب استخراج میکردند. امروزه این اسفنج را با پلاستیک و مواد پلیمری هم تولید میکنند که در بساط دستفروشها و همچنین در فروشگاههای لوازم بهداشتی پیدا میشود. اما در برخی از همین فروشگاههای لوازم بهداشتی، لوفای طبیعی که غواصان آن را از عمق آب بیرون میکشند هم یافت میشود. اسفنجهای طبیعی لوفا حاوی آنزیمهایی است که از رشد قارچ و باکتری روی پوست جلوگیری میکند.
کِسه؛ یک اسکراب مخصوص
آیا نیاز به توضیح دارد که «کسه» همان کیسه حمام ایرانی است؟ برخی از گردشگران خارجی فکر میکنند اگر از لوفا (لیف خودمان) استفاده کردند، دیگر نیازی به کسه نیست. زهی خیال باطل! شما در حمام ترکی ابتدا با لوفا بدنتان را کفمال میکنید و سپس با کسه، عمل لایهبرداری و اسکراب انجام میشود. یک کسه خوب ترکیهای، از پنبه تولید شده که پس از استفاده صحیح، باعث نرمی پوست میشود. دوستانی که پوست برنزه دارند، بهتر است بیخیال کسه شوند، چون باعث ازبین رفتن زحماتشان خواهد میشود.
پونزا تاشی؛ سنگپای معروف
بابت توضیح این بخش، از تمام مخاطبان ازجمله که در سالهای کودکی شاهد شرحهشرحه شدن پاهایشان توسط بزرگترها و به وسیله سنگپا بودهاند عذرخواهی میکنیم. پونزا تاشی، همان سنگپاست که گونه طبیعی آن سنگ آذرینی بوده که از طریق ترکیب گدازههای آتشفشانی با آب به دست میآید. ساختار فوم مانند و سخت آن درحدی است که حتی در ساخت مسجد ایاصوفیا به عنوان مصالح از آن استفاده شده است.
صابون روغن زیتون؛ میراث تمدن بابل
نوشتن از صابونهای ترکی که تنوع بسیاری داشته و در جهان مشهور هستند در یک پاراگراف انصافا کار سختی است. تولید صابونهای حمام طبیعی که پیشینهاش به تمدن بابل ۴ هزار سال قبل بازمیگردد، هنوز هم در ترکیه زنده است. بیشتر این صابونها با پایه روغن زیتون تولید میشود که بیشترین میزان کف را دارد. ضمن اینکه PH یا اسیدیته این صابون کمتر از انواع دیگر است و از خشکی پوست جلوگیری میکند. برخی از قدیمیهای ترکیه از این صابون برای شستوشوی مو هم استفاده میکنند.
حمام گِلی؛ علاج روماتیسم
حمامهای گلی در ترکیه کم نیستد. شما البته میتوانید پودر این گِل را از عطاریهای ترکیه هم تهیه کرده و خودتان از آن ماسک بسازید. طرفداران طب سنتی عقیده دارند حمام و ماسک گِل، علاوه بر زیبایی پوست، باعث ازبین رفتن دردهای مفصلی و روماتیسم میشود. شاید حمام کردن با گل کار سختی بهنظر برسد، اما بههرحال یادتان نرود بالاخره یک چیزی دراین کار بوده که کلئوپاترا با آن همه کمالات، خودش را ساعتها گلمالی میکرده است.