ازجمله – رضاشاه که از ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰ در ایران سلطنت کرد تنها سفر خارجی خود را در سال ۱۳۱۳ به ترکیه انجام داد. وی ۲۶ روز در ترکیه به سر برد و پیشرفتهای متعدد نواحی مختلف ترکیه را در زمینههای مختلف مشاهده کرد.
دوره حکومت رضا شاه پهلوی را میتوان سرآغاز رابطه ایران با کشورهای جهان در چهارچوب مدرن دانست. در این دوره علاوه بر آنکه با خواست ایران از دولتهای دیگر، در سال ۱۳۱۳ نام کشور از «پارس» یا پرشیا به «ایران» تغییر میکند، «پاسپورت» نیز تبدیل به امری ضروری برای خروج از کشور میشود. همچنین دولت وقت در تلاش بود تا روابط بهتری با همسایگان خود مانند ترکیه برقرار کند.
افغانستان، ترکیه و عراق در این دوره متحدان منطقهای ایران بودند و هر چهار کشور در سال ۱۳۱۶ در قالب «پیمان سعدآباد» این اتحاد را تصدیق کردند. با این حال پادشاه ایران از میان این سه کشور تنها به ترکیه سفر میکند که این هم البته تنها سفر خارجی اوست؛ سفری که به دعوت رسمی آتاتورک در سال ۱۳۱۳ انجام شد.
رضا شاه پهلوی در ۲۲ خرداد ۱۳۱۳ از طریق مرز زمینی وارد خاک ترکیه شد و مورد استقبال مقامات محلی قرار گرفت. سپس به سمت ارزروم رفت و بعد به ترابزون رهسپار شد. در آنجا آنجا ناو جنگی یاووز در انتظارش بود. با این کشتی رضاشاه تا سامسون ادامه مسیر داد و از آنجا کاروان ایران به سمت آنکارا روانه شد.
موسس سلسله پهلوی در ۲۶ خرداد وارد آنکارا شده و مورد استقبال رسمی مصطفی کمال پاشا رئیس جمهوری ترکیه قرار گرفت. بسیاری از روزنامههای دیدار دو رهبر همسایه را رویدادی تاریخی میخوانند. او در آنکارا، هم از ارتش ترکیه سان دید و هم به مجلس ملی کبیر رفت.
۳۱ خرداد رضاشاه با قطار از آنکارا روانه ازمیر شد. روزنامه ینی چاغ در این روز مینویسد «رضاشاه که از مسیری تاریخی با قدمش به آنکارا شرف داد و به تپشهای قلب ترکیه گوش سپرد اکنون از مسیری که در آن جنگ استقلال را انجام دادیم به ازمیر میآید». روزنامههای دیگر ترکیه نیز این سفر طولانی را پوشش دادند.
روز ۴ تیر رضاشاه و آتاتورک ازمیر را به قصد استانبول ترک میکنند. پادشاه ایران در استانبول با افراد متفاوتی ازجمله ایرانیان تجار و محصل مقیم شهر دیدار میکند و میگوید: «احساسات من نسبت به ملت ترکیه احساس یگانگی و برادری است. شما هم که در این کشور به سر میبرید باید چنین احساسی داشته باشید».
مستشارالدوله سفیر کبیر ایران در استانبول از تاثیری که رضاشاه از سفر خود گرفته یاد کرده و مینویسد «من تصور نمیکردم که ترکها تا این حد ترقی کرده و در اخذ تمدن اروپا جلو رفته باشند. حالا میبینیم که ما خیلی عقب هستیم؛ مخصوصاً در مورد تربیت نسوان (زنان)».
سرانجام در ۲۰ تیرماه سفر رضاشاه به ترکیه پایان مییابد و او از مرز زمینی به ایران باز میگردد. دستاورد سفر او ابعاد مختلفی دارد و در طول این مدت میان ترکیه و آنکارا ۹ توافق نامه در زمینههای نظامی، قضایی، مرزی، تجاری و پزشکی امضا میشود.
