سیستم ضمانت، طرح جدید ترکیه برای مسئله اسرائیل و فلسطین؛ دیپلماسی ترکیه برای توقف جنگ

از آغاز جنگ میان نیروهای حماس و اسرائیل در ۷ اکتبر، دولت ترکیه در تلاش بوده است تا به عنوان میانجی میان دو طرف ظاهر شود. موضعی که بسیاری از گروه‌های مسلمان داخل و خارج این کشور از آن انتقاد کرده و گفته‌اند در این جنگ باید در طرف کسی ایستاد نه بی‌طرف. اما با این حال تلاش دولت ترکیه برای متوقف کردن جنگ میان «طرفین» بوده است.

«طرفین» اصطلاحی است که دولت ترکیه در روزهای اولیه این جنگ به کار برده و هنوز هم گاه از آن استفاده می‌کند. اما با این حال رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری این کشور اعلام کرده است که طرف «مظلوم» ایستاده است و راه حل مناقشه را در تشکیل کشور فلسطین و بازگشت به مرزهای ۱۹۶۷ دانسته است.

با این وجود دولت ترکیه طرح جدیدی نیز روز ۱۷ اکتبر به میان آورده است. هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه برای صلح پایدار در اسرائیل و فلسطین، ایده سیستمی که در آن طرفین علاوه بر آن که سرزمین و دولت مستقل داشته باشند، برای به وجود نیامدن جنگ جدید، ضامن داشته باشند را پیشنهاد کرد.

او می‌گوید «در این طرح، ترکیه و کشورهای دیگر می‌توانند به عنوان ضامن در مسئله اسرائیل و فلسطین حضور داشته باشند، هنگامی که توافقی حاصل شد که هر دو طرف آن را پذیرفتند، کشورهای ضامن باید مسئولیت اجرای این الزامات را بر عهده بگیرند». فیدان تاکید دارد «تا زمانی که صلح تضمین نشود، اسرائیل و مردم آن در منطقه هرگز نمی‌توانند احساس امنیت کنند. آن‌ها برای اینکه خود را در امان احساس کنند، دائما نیاز به ظلم و ارتکاب خشونت را احساس خواهند کرد».

در کنار این طرح‌ها دولت ترکیه در تلاش است که با دیپلماسی راهی برای توقف جنگ بیابد. دوشنبه ۱۶ اکتبر فیدان، با اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس به صورت تلفنی گفت‌وگو کرد. بر اساس بیانیه وزارت امور خارجه ترکیه، طرفین در این گفت‌وگوی تلفنی آخرین تحولات فلسطین و احتمال آزادی غیرنظامیان را مورد بررسی قرار دادند.

همچنین، روز دوشنبه اردوغان، با کیریاکوس میتسوتاکیس، نخست‌وزیر یونان در گفت‌وگو تلفنی در مورد درگیری میان اسرائیل و گروه‌های فلسطین و موارد نقض حقوق بشر در منطقه رایزنی کردند. وی در این مکالمه تلفنی تصریح کرد که ترکیه هرگونه اقدام ممکن را انجام می‌دهد تا این روند درگیری که در سطح منطقه و جهان می‌تواند تبعات بسیار منفی همراه داشته باشد، به پایان برسد. رئیس‌جمهور ترکیه تاکید کرد که کشورهای منطقه نیز علاوه بر حفظ صلح، باید به‌خاطر توقف درگیری‌ها و موارد نقض حقوق بشرد تلاش کنند.

روز دوشنبه همچنین اردوغان با ریشی سوناک، نخست‌‌وزیر انگلستان پیرامون تحولات غزه تلفنی گفت‌وگو کرد. اردوغان در این مکالمه گفته است: «جامعه جهانی به‌ویژه کشورهای غربی نسبت به نقض حقوق بشر در غزه باید اقدام موثری انجام دهند و به جای اقدامات تحریک‌آمیز که باعث تعمیق بحران می‌شود، باید وعده‌هایی که طی سال‌ها به فلسطینیان داده و اما شکسته شده‌اند را به خاطر بیاورده و به این وعده‌ها عمل کنند».

اردوغان روز ۱۶ اکتبر با ابراهیم رئیسی نیز گفتگو کرده بود. اردوغان در این مکالمه وی گفت: «ترکیه تلاش‌های شدیدی برای ارسال کمک‌های بشردوستانه به غزه انجام می‌دهد، طرفین باید از اقداماتی که باعث افزایش تنش می‌شود، خودداری کنند». اردوغان تصریح کرد: گام‌های مثبت متقابل در مورد مسئله اسرائیل و فلسطین می‌تواند راه‌حلی دائمی به همراه داشته باشد.