به بهانه سالمرگ مسلم بابا
غزاله کابلی (ازجمله) – سوم مارس سالمرگ هنرمندی است که جایگاهی بی نظیر در زندگی روزمره و دل و جان قشر وسیعی از مردم ترکیه دارد؛ کسی که او را به نام مسلم بابا می شناسند و صدایش همواره در گوشه گوشه این کشور طنین انداز است. مسلم بابا کسی بود که با درد و رنج بزرگ شده و زندگی کرده بود و به همین دلیل، درد و رنج مردم عادی را می شناخت و کارهایش در واقع ترجمه احساسات مردم، علی الخصوص قشرهای فرودست تر، به زبان موسیقی بود.
مسلم بابا از سلاطین موسیقی آرابسک ترکیه محسوب می شود که موسیقی ایست نسبتا ساده و مردمی که به جای نخبگان، به دغدغه های مردم عادی جامعه می پردازد و تجربه های آنان از عشق، فراق، زندگی و مرگ را به زبان موسیقی و آواز درمیاورد. آرابسک موسیقی ایست که در کلوب های شبانه عادی، چایخانه ها و سر سفره های راکی همواره شنیده می شود و آهنگ های مسلم بابا همواره بخشی جداناپذیر از این ژانر است.
مسلم بابا به نام اصلی مسلم آکباش (Müslüm Akbaş) در 1953 در کلبه ای در روستای کوچک فیستیکوز در استان شانلی اورفای ترکیه به دنیا آمد. سه سال بیشتر نداشت که خانواده اش از شدت فقر و نداری تصمیم به مهاجرت به آدانا گرفتند. از کودکی مجبور به کار کردن بود و شاگردی خیاطی و کفاشی و کار در مزرعه های پنبه، که در همان جا هم اولین بار شروع به خواندن کرد، از اولین کارهایش بود. در چهارده سالگی در مسابقه خوانندگی ای که از طرف یک چایخانه معروف برگزار شده بود شرکت کرد و برنده شد، و به این ترتیب چشم انداز کار در عرصه موسیقی برایش باز شد. از همان سال به رادیوی دولتی ت.ر.ت آدانا راه یافت و سال بعد، در 1969، اولین آلبومش توسط شرکتی در استانبول منتشر شد و به رقم حیرت آور 300 هزار نسخه فروش رسید. در همین زمان بود که نام هنری گورسس ((Gürses – در ترکی به معنای دارای صدای رسا و باصلابت – را برگزید و همچنان نیز رسما به این نام شناخته می شود، هرچند که طرفدارانش از او با نام مسلم بابا یاد می کنند. کار موسیقایی مسلم بابا با موسیقی سنتی و فولکلور ترکی شروع شد و حتی به پاپ و راک هم رسید، اما عمده کارهای او، که شامل ده ها آهنگ شناخته شده است، در محدوده آرابسک طبقه بندی می شود. او علاوه بر کار موسیقی در بیش از چهل فیلم هم ایفای نقش کرد.
اما با وجود این موفقیت های پی در پی، زندگی مسلم بابا لبریز از تراژدی و رنج بوده است. علاوه بر فقر دوران جوانی و مشکلات ناشی از آن، برادرش هم به قتل رسیده بود که تاثیر زیادی بر روحیه او گذاشت. اما وحشتناک تر از آن وقتی بود که پدرش، محمت آکباش، مادرش را کشت. محت آکباش بعد از تمام شدن دوران زندانش به زندگی عادی برگشت و حتی ازدواج کرد. مسلم در تمام طول زندگیش از پدر متنفر بود و نه با او حرف زد و نه حاضر شد راجع به این مصیبت با کسی صحبت کند. در 1978 در سفری جاده ای از تارسوس به آدانا اتومبیلش تصادف وحشتناکی کرد. راننده جا به جا کشته شد و مسلم را هم به اشتباه مرده فرض کردند تا جایی که به جای بیمارستان، به سردخانه منتقل شد. خوشبختانه اما کسی به صورت تصادفی متوجه زنده بودنش شد و از زنده به گوری نجات یافت. جمجمه مسلم طی این تصادفی در حدی آسیب دیده بود که ورقه ای فلزی برای ترمیم جمجمه در آن کار گذاشتند. بعد از این حادثه مسلم حس بویایی و نیمی از شنوایی خود را از دست داد، به لکنت دچار شد، تعادل بدنش تا حد زیادی کاهش یافت و تا آخر عمر از پیامدهای این تصادف رنج می برد. در زندگی شخصی خود با عشق همیشگی زندگیش، محتشم نور، نیز بی مشکل نبود و علاوه بر این ها از دست بعضی هوادارانش هم دل خونی داشت، تا جایی که یک بار از یکی از آن ها چاقو خورد.
هواداران مسلم بابا شاید عجیب ترین نمونه هواداران یک هنرمند مردمی بوده اند. دسته ای از هواداران سینه چاک او که به مسلمی ها معروف بودند کنسرت های مسلم بابا را همواره به آشوب و تشنج می کشیدند. عده از هواداران مسلم بابا جدای از سر و صدا و آشوب، در کنسرت های او با تیغ خود را زخمی می کردند تا جایی که این کنسرت ها در زبان ترکی به کنسرت های تیغی یا Jiletli konserleri معروف است. مسلم بابا همواره از طرفدارانش می خواست که به خود آسیب نزنند و در خیلی موارد هم مجبور به ترک کنسرت می شد. در یک کنسرت سعی کرد بین یک هوادار و یک مامور امنیت سالن پادرمیانی کند که مشت سنگین هوادار به چشمش خورد. و در یک کنسرت بسیار معروف هم یکی از هواداران (از شدت عشق و علاقه به او!) به مسلم بابا چاقو زد. مسلم بابا او را بخشید. پدیده کنسرت های تیغی تا حدی بالا گرفت که توجه مجامع دانشگاهی را به خود جلب کرد و چند تحقیق آکادمیک درباره این پدیده در اواخر دهه 1990 منتشر شد.
مسلم بابا در سوم مارس 2013 بر اثر عوارض ناشی از عمل قلب و پس از ماه ها جدال با مرگ در بخش مراقبت های ویژه از دنیا رفت و طی تشییع جنازه ای با شکوه در قبرستان زنجیرلی کویوی استانبول به خاک سپرده شد. امروزه خوشبختانه از مسلمی های افراطی و بی منطق کنسرت های تیغی خبری نیست، اما تعداد طرفداران و علاقه مندان مسلم بابا از زمان حیاتش کمتر نشده که بیشتر هم شده است. طرفداران موسیقی مسلم بابا امروزه فقط جوانان فقیر شهری نیستند و بیشتر مردم ترکیه از هر قشر و فرهنگ و طبقه ای به موسیقی او علاقه دارند. آهنگ های او را امروزه اقلا در کنار هر سفره راکی ای می توان شنید. از زندگی او فیلم تحسین شده ای به نام “مسلم” نیز ساخته شده است.
