«نوروز سلطان» نوروز در جغرافیای آناتولی

بیش از سه هزار سال است که نوروز توسط مردمان مختلف آسیای غربی، آسیای مرکزی، قفقاز، حوضه دریای سیاه، بالکان و جنوب آسیا جشن گرفته می‌شود. ترکیه نیز یکی از این مناطق است.

امسال آتش نوروزی در بیش از ۲۰ استان ترکیه از جمله استانبول، آنکارا، ازمیر، قاضی‌آنتپ و وان روشن شد؛ آتشی که از دیرباز در این سرزمین روشن است. 

هزاران سال است که جوامع ترک، نوروز را جشن می‌گیرند. در دوره باستان ترکان آن را با نام روز «آزادی» گرامی می‌داشتند. آن‌ها این روز را مصادف با واقعه افسانه ارگِنه‌کُن می‌دانند؛ افسانه‌ای که معتقد است در این روز آهنگری کوه را آب کرده و قبایل ترک محصور مانده درون آن، به واسطه گرگ آسنا خارج می‌شوند. 

هم به سبب این افسانه و هم به خاطر فرهنگ مردمان منطقه‌ای که ترکان نیز بخشی از آن بوده‌اند، از گذشته تا امروز نوروز به عنوان زمان تحول طبیعت جشن گرفته شده است. جشنی که بعدها و با قبول اسلام، رفتارها و باورهای موجود در آن نیز تغییر کرده است.

نوروز در امپراتوری عثمانی که «سلطان نوروز» خوانده می‌شد در قالب یک «روز ملی»  و نه به عنوان سال نو جشن گرفته می‌شد. در این دوره در دربار عثمانی اشعاری به نام «نوروزیه» خوانده شده، موسیقی نواخته شده و همراه رقص‌ها جشن گرفته می‌شد. درباریان در این مراسم شربتی به نام شربت نوروز می‌نوشیدند.

البته به جز دربار، این شربت در فنجان‌ها به مردم عادی پیش از نوروز عرضه می‌شد و مردم این شربت را در هفت‌سین خود قرار می‌دادند. هفت سین عثمانی با واژه‌های ترکیه و عربی ساخته می‌شد و عبارت بود از شیر، سیمیت، سرکه، ماهی، به،پیاز و ثعلب. آن‌ها این مواد را درون یک سینی می‌گذاشتند. بعد از مراسم هم شربت را نوشیده و روبوسی می‌کردند.

بعد از تاسیس جمهوریت در ترکیه برای مدت کوتاهی این جشن پابرجا بود. حتی در اوایل جمهوریت عده‌ای تلاش داشتند تا با همانند کردن مبارزات ملی با افسانه ارگنه‌کن، جشن نوروز را در ترکیه جدید برپادارند. اما ترکیه در مسیر غربی شدن بود و مبدا سال در کشور تغییر کرده بود.

امروز این جشن در ترکیه تقریباً به واسطه کردهای این کشور برپا مانده است. کردها نیز در این روز در قالب نیروهای مردمی و سیاسی در مکان‌های مختلف جمع شده و چهارشنبه سوری و نوروز را جشن می‌گیرند.