پاساژ واژهای فرانسوی است که دهخدا آن را اینگونه معنی کرده است: «بازار سرپوشیدهای که دو در دارد دخول و خروج را».
پاساژهای استانبول معادل گذرها و تیمچههای بازار شهرهای مختلف ایران است و پاساژهای خیابان استقلال، قدیمیترین و مشهورترین گذرهای این شهر زیبا هستند.
خیابان استقلال که نیازی به معرفی ندارد؛ پاتوق اصلی گردشگران استانبول از سراسر جهان. در این خیابان که اکثراً آن را به فروشگاهها، کافهها و کلوبهایش میشناسند، چند گذر تاریخی وجود دارد که شاید ندیده باشید. یا اگر هم دیده باشید، احتمالا از تاریخچه و داستانشان بیخبرید:
۱. گذر گل (Çiçek Pasajı)
در دوره معروف به «دوران تنظیمات» در عصر عثمانی، سلطان عبدالعزیز و سلطان عبدالحمید برای تماشای تئاتر به این گذر مراجعه میکردند. سالن تئاتر Naum در این گذر قرار داشت که در قرن نوزدهم مشهورترین سالن تئاتر ترکیه بود. «چیچک پاساژی» در سال ۱۸۷۶ به سبک معماری فرانسوی ساخته شد. امروز در این گذر ۲۴ فروشگاه و ۱۸ آپارتمان لوکس وجود دارد.
۲. گذر اطلس (Atlas Pasajı)
در سال ۱۸۷۷، درست یک سال پس از ساخت چیچک پاساژی، گذر اطلس هم در خیابان استقلال برپا شد. از اطلس پاساژی بهعنوان مهمترین گذر استانبول یاد میشود. این گذر که به سبک معماری عثمانی کار شده، از دهه ۱۹۳۰ جزو نمادهای استانبول محسوب شده است. در گذر اطلس، مکانهای مهمی همچون سینما اطلس، کازینو مولنروژ، سالن نمایش کوچوک صحنه وجود دارد.
۳. گذر اروپا (Avrupa Pasajı)
این گذر که نزدیک بازارماهی و دبیرستان گالاتاسرای است، خیابان Meşrutiyet را به خیابان Sahne وصل میکند. از این گذر با عنوان گذر آینهدار هم یاد میشود، چون در معماریاش از آیینه زیاد استفاده شده است. در سال ۱۸۷۴ که یک تاجر ارمنی این گذر را ساخت، برای روشنایی گذر، لامپهای گازی را جلوی آیینهها روشن میکردند. امروز این گذر پاتوق خرید سوغاتی، عتیقه و گلیم است.
۴. گذر هازوپولو (Hazzopulo Pasajı)
به محض ورود به این گذر، بوی قهوه و کتابفروشیها توجه شما را به خود جلب میکند. مغازههای عتیقهفروشی آن هم زیاد هستند. این گذر هم مانند سه گذر قبل، در دهه ۱۸۷۰ و به صورت دقیقتر در سال ۱۸۷۱ تاسیس شد. نامیک کمال شاعر و فعال سیاسی تجددخواه ترکیه، در اواخر قرن ۱۹، روزنامه عبرت (Ibret) را در چاپخانه Ahmet Mithat Efendi واقع در همین گذر چاپ میکرد.
۵. گذر سوریه (Suriye Pasajı)
این گذر در سال ۱۹۰۸ توسط رئیس اتاق بازرگانی سوریه و استانبول که یک سوری بود در ساخته شد. سوریه پاساژی، در محله Asmalımsecit خیابان استقلال واقع است. فرانسویهایی که از گذشته به استانبول تردد داشتند، از این گذر با عنوان Cite de Syrie یاد میکنند. در این گذر که تا اواسط قرن بیستم، دفتر روزنامه فرانسوی زبان Stamboul نیز در آن قرار داشت، امروز فروشگاههای لوازم عتیقه، چرم و چندین دفتر اداری و بازرگانی وجود دارد.
