ازجمله- از زمان پیدایی و همه‌گیری کرونا در جهان، مبحث قرنطینه و تعطیل کردن فضای شهری یکی از معضلات جدی سیاسی-اجتماعی بوده است که هم دولت‌ها و هم مردم عادی را با چالش‌هایی مواجه کرده است. برخی کشورها روش قرنطینه را ترجیح دادند و برخی دیگر این شیوه را روشی اشتباه خواندند. در ایران هم این موضوع به کرات و از سوی جناح‌های مختلف مورد بحث قرار گرفت، در ایران عده‌ای آن را برای کنترل فراگیری الزم دانستند و گروهی دیگر آن را شیوه دمُده توصیف کردند.
اما با وجود مخالفت‌ها، دولت ایران ۳ بار تعطیلات سراسری در کشور اعلام کرده است. تعطیلاتی که دولت در کشور اعمال کرده، هرگز تعطیلات کاملی نبوده و همواره بخش‌هایی از ادارات و اصناف به فعالیت خود ادامه داده‌اند. از همین رو دولت با انتقادهایی مواجه بوده است. از یک سو متخصصان تعطیلات نیم بند انجام شده را بی فایده دانسته‌اند و از سوی دیگر مردم و اصناف به خاطر متوقف شدن فعالیت‌های اقتصادیشان دولت را به باد انتقاد گرفته‌اند.
با وارد شدن سویه دلتا به ایران و افزایش چشمگیر شمار مبتلایان و جان باختگان بسیاری در کشور، بار دیگر مسئله تعطیل شدن سراسری مطرح شده است.
سعید نمکی وزیر بهداشت، در نامه‌ای که ۱۰ مرداد ماه خطاب به رهبر ایران نوشت از وی درخواست کرد تا برای کنترل بیماری کرونا، تعطیلات دو هفته‌ای با استفاده از نیروی انتظامی در کشور برقرار شود. در نتیجه این درخواست، آیت الله خامنه‌ای نیز یادداشتی به قرارگاه ملی مبارزه با کرونا نوشت و دستور بررسی این تعطیلی را داد. این قرار گاه در نشست اول خود بعد از این یادداشت، تصمیم در این موضوع را به جلسه بعد موکول کرد. اما این ستاد در جلسه بعدی خود، مخالفت خود با تعطیلی دو هفته‌ای در کشور را اعلام کرد. هیچ یک از اعضای نشست برای این تعطیلی نظر مثبت ندادند.
اما روز بعد از اعلام این نظر، آیت الله خامنه‌ای در یک گفتگوی تلویزیونی هم بر تامین واکسن تاکید داشت و هم عنوان کرد که اولویت کشور حل مسئله کرونا است. همین گفته‌ها کافی بود که مقامات مختلف کشور، حتی آنهایی که در جلسه روز قبل، رای به عدم تعطیلی داده بودند از لزوم تعطیل شدن کشور سخن بگویند.
آیا قرنطینه کارساز است؟
کشورها شیوه‌های متفاوتی از قرنطینه را در طول این مدت اجرا کرده‌اند. گاه قرنطینه کامل و گاه تعطیلی‌های ناقص. برخی کشورها نیز نظیر استرالیا و نیوزیلند برای جلوگیری از شیوع ویروس تماماً مرزهای خود را بر روی خارجیان بسته‌اند.
استرالیا و نیوزیلند البته به خاطر موقعیت جغرافیایی، امکان بستن مرزهای خود بر روی کشورهای دیگر را داشته‌اند. اما عموم کشورها نتوانسته‌اند که چنین اقداماتی را انجام دهند.
کشورهایی مانند ترکیه و لبنان روش نیمه تعطیلی را برای کشور خود برگزیدند. مطالعاتی که در مورد ترکیه و لبنان انجام شده، نشان می‌دهد که حتی شرایط نیمه تعطیلی نیز توانسته است که سرعت گسترش ویروس را کاهش دهد.
مطالعه آکادمیکی درباره اثرگذاری تعطیلی‌های ایران هنوز منتشر نشده است. اما آخرین مطالعات در کشورهای مختلف، حکایت از آن دارند که این تعطیلات می‌تواند بر گردش ویروس و تعداد قربانیان تأثیر نسبی ایجاد کند. مطالعاتی که «از جمله» انجام داده است نشان می‌دهد که تعطیلی‌ها در ایران بی‌تاثیر نبوده‌اند. اما باید به تجربه آمریکا در این مورد توجه داشت، اینکه تعطیلی‌ها به تنهایی کافی نیست و باید با واکسیناسیون گسترده همراه باشد، چیزی که متخصصان ایرانی نیز بر آن تاکید دارند.
تعطیلات انجام شده به خاطر کرونا در ایران
تعطیلات دو هفته‌ای فروردین ۱۳۹۹
این اولین تصمیم تعطیلی سراسری دولت ایران بود. اگرچه این تعطیلی به صورت کامل نبوده و با انتقادات بسیاری همراه بود اما نمی‌توان آن را در وضعیت فراگیری بی اثر دانست. قبل از این تعطیلی ۲۰ هزار و ۶۱۰ نفر به کرونا مبتلا شده و یک هزار و ۵۵۶ نفر جان خود را از دست داده‌بودند. ۱۵ روز بعد از این تعطیلات در آمار مبتلایان کاهش ۳۰۰۰ نفری و در آمار کشته شدگان کاهش ۲۰۰ نفری روی داد.
تعطیلات دو هفته‌ای سراسری آذر ۱۳۹۹
دومین تعطیلی‌ای که دولت ایران تن به آن داد، تعطیلی ۱۵۰ شهر از اول آذر ماه ۱۳۹۹ بود که دو هفته به طول انجامید. قبل از این تعطیلی ۷۷۵ هزار و ۱۲۱ نفر به کرونا مبتلا شدند و۴۱ هزار و ۹۷۹ نفر جان خود را از دست داده بودند. اما آمارها نشان می‌دهد که ۱۵ روز بعد از این تعطیلات در تعداد مبتلایان کاهش ۳۰۰۰ نفری و در آمار کشته شدگان کاهش ۲۰۰ نفری روی داد.
تعطیلات ۱۰ روزه سراسری، فروردین ۱۴۰۰
علیرضا زالی، فرمانده ستاد مقابله با کرونا در تهران، بیماران بستری شده در تهران از مرز ۸ هزار نفر و تعداد بیماران سرپایی مراجعه‌کننده به بیمارستان‌ها از مرز ۲۰ هزار نفر گذشته است. این تنها وضعیت تهران نبود که آشفته بود، بلکه وضعیت وخیم در ۲۵۷ شهر وجود داشت و از این رو تمام این شهرها از ۲۱ فروردین تعطیل شدند. قبل از این تعطیلی ۲ میلیون و ۶ هزار و ۹۳۴ نفر به کرونا مبتلا شدند و۶۴ هزار و ۳۹ نفر جان خود را از دست داده بودند.
تعطیلی که در آغاز برای ۱۰ روز اعلام شده بود، برای برخی از اصناف تا ۴ هفته ادامه داشت. ۱۵ روز بعد از این تعطیلات در آمار مبتلایان کاهش ۲۰۰۰ نفری و در آمار کشتگان کاهش ۵۰ نفری را شاهدیم.
تعطیلات ۶ روزه استان تهران و البرز در تیر و مرداد ۱۴۰۰
این تصمیم بر اساس پیشنهاد قرارگاه عملیاتی و کمیته امنیتی، اجتماعی و انتظامی ستاد ملی کرونا و موافقت حسن روحانی رئیس جمهور ایران گرفته شد. این تعطیل شش روزه در شرایطی بود که مجموع مبتلایان به کرونا در کشور به ۳ میلیون و ۵۲۳ هزار و ۲۶۳ نفر و شمار کل قربانیان نیز به ۸۷ هزار و ۱۶۱ تن رسیده بود. ۱۵ روز بعد از این تعطیلات آمار مبتلایان و میزان مرگ و میر سراسری ایران تغییر چندانی نداشت.
تعطیلی یک هفته‌ای جزیره کیش در مرداد ۱۴۰۰
جزیره کیش جمعیتی بیش از ۲۶ هزار نفر دارد. اما وخامت اوضاع در این شهر به قدری بود که مقامات محلی تصمیم به تعطیلی گرفتند. در این جزیره ۶ هزار و ۹۳۳ بیمار به ویروس کرونا مبتلا شده و ۳۶ نفر جان خود را از دست داده‌اند.
قرارگاه مقابله با کرونا در ۱۹ مرداد ۱۴۰۰: تعطیل نمی‌کنیم
تا این لحظه ۴ میلیون و ۳۲۰ هزار و ۲۶۶ نفر به کرونا مبتلا شده و ۹۶ هزار و ۲۱۵ نفر جان باخته‌اند. اما مقامات هنوز تصمیمی دال بر تعطیلی ندارند.
جدال بر سر تعطیلات دو هفته‌ای
وزیر بهداشت در آخرین روزهای حضور خود در دولت، قبل از برگزاری جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا، در نامه‌ای خطاب به ابراهیم رئیسی نوشت: «آنچه می‌گذرد به دلیل عادی بودن شرایط در نقاط قرمز و عدم اعمال هرگونه پروتکل، سطح اجرای شیوه نامه‌ها سیر نزولی خود را طی می‌کند. و با تأثیر گذاری تصاعدی این عادی پنداری بر افزایش موارد هرلحظه کار بر ما سخت‌تر می‌شود و نگرانم تا جلسه آتی و جمع بندی نظرات و اعلام تصمیم جدید وضعیت هر لحظه نامطلوب‌تر شود. لذا پیشنهاد می‌شود به استانداران و روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی در کمیته‌های استانی اختیار داده شود بر حسب ضرورت و شدت بیماری و تعداد موارد بستری محدودیت های مورد نیاز را اعمال نمایند». وی در ادامه نامه تاکید کرد «تقاضا می‌شود به عنوان رئیس محترم ستاد ملی مدیریت کرونا دستور فرمایید به نحو مقتضی اهمیت تأثیر‌گذاری تجمعات غیر منطبق با پروتکل‌ها به مقامات ناظر و اجرائی در سطح استان‌ها ابلاغ شود».
اما بعد از جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا روح‌اله جمعه‌ای مشاور وزیر کشور در حساب کاربری توییتر خود نوشت:
پیشنهاد تعطیلی نیز ابتدا در قرارگاه مورد بحث قرار گرفت و سپس در ستاد ملی کرونا با حضور رئیس جمهور محترم، با توجه به شرایط فعلی بدون هیچ مخالفتی، عدم تعطیلی تصویب شد
فرمانده عملیات مقابله با کرونا در استان تهران در بخش دیگری از صحبت های خود با اشاره به اینکه ویروس دلتا از کشور هندوستان آغاز شد، گفت: «کشور هندوستان حدود سه ماه درگیر این ویروس شد اما برای عبور از این ویروس در این کشور دو کار انجام شد؛ نخست آنکه واکسیناسیون را به صورت جدی و سریع پیگیری کردند و دوم آنکه منع شدید عبور و مرور را اجرایی کردند تا از این ویروس رهایی پیدا کنند».
امروز رعایت پروتکل‌ها در ایران کمتر از ۳۹ درصد است. روزانه بیش از ۳۵ هزار نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند. مجموع جان‌باختگان این بیماری به بیش از ۹۵ هزار نفر رسیده است. این رقم در حالی اعلام شده است که سازمان نظام پزشکی ایران تعداد واقعی قربانیان کرونا در ایران را ۳ تا ۴ برابر آمار رسمی برآورد کرده است.
شرایط اکثر استان‌های ایران بحرانی است، در بیمارستان‌های مشهد تخت خالی وجود ندارد، تهران نیز تفاوت چندانی با دیگر استان‌ها ندارد «همه تخت‌ها پر است و تنها ظرفیتی که استفاده می‌کنیم همان ۱۰۰۰ تختی است که در اورژانس بیمارستان‌ها است». تخت های «آی سی یو» کاملا پر هستند و تخت‌های بستری این بیمارستان‌ها در حال پر شدن است و بسیاری از آنها دیگر توان پذیرش بیمار جدید ندارند.
گفته می‌شود که مهم‌ترین عامل در عدم تعطیلی دو هفته‌ای کشور، مسائل اقتصادی است. آنچه مشهود است آن است که دولت توانایی پرداخت کمک‌های مالی به کسانی که در دو هفته تعطیلی کار نخواهند داشت را ندارد و همین امر فشار مضاعفی را بر دوش خانواده کارگران روز مزد خواهد نهاد. از سوی دیگر بنگاه‌های اقتصادی و مغازه‌هایی که با انواع بدهی‌ها رو برو هستند، بدون پشتوانه دولتی قادر به استمرار امور روزمره خود نخواهند بود.
مسيله دیگری که در مسیر تعطیلات دو هفته ای وجد داشته و دارد، این است که نه حسن روحانی قصد تعطیلی کشور در هفته پایانی دولت خود را داشت و نه ابراهیم رئیسی می‌خواهد که اولین تصمیم دولت جدید تعطیلی کشور باشد. کارشناسان این وضعیت گذار به دولت جدید را در این بی تصمیمی مهم تلقی کرده‌اند. به هر روی بعد از سخنان رهبری و همچنین وخیم‌تر شدن اوضاع بیمارستان‌های کشور، به نظر می‌رسد که دولت ایران گامی برای تعطیلی دو هفته‌ای سراسری بر خواهد داشت.
