ساخت بنای ایاصوفیا در سال ۵۳۷ میلادی به اتمام رسید، بنایی باشکوه برای عالم مسیحیت که برای حدود ۹۰۰ سال مکان مقدس این دین بود. در سال ۱۴۵۳ و با فتح استانبول به دست سلطان محمد (فاتح) بدل به بنای مهمی در جهان اسلام شد.
بعد از به چنگ آمدن «اسلامبول» مسلمانان در ایاصوفیا نماز جمعه برپا داشتند و اینگونه دوره جدیدی در تاریخ این بنای قدیم آغاز شد. مهندسان مسلمان، معماری مکان را تغییر داده و روی شمایل‌های مسیحی گچ گرفتند.
پس از اعلان جمهوریت در ترکیه، این مسجد به یکی از کانون‌های جدل میان سکولارها و اسلام گرایان بدل شد. اما با درخواست انستیتوی بیزانس آمریکا در سال ۱۹۳۱ تلاش‌هایی برای احیای شمایل‌های این بنا صورت گرفت. این امر سبب شد که اختلافاتی میان مسلمانان و مسیحیان بر سر این مکان مجددا سر برآورد. برای جلوگیری از اختلافات بیشتر در سال ۱۹۳۴ و در میان هیاهوی بخشی از جامعه مسلمان ترکیه، مصطفی کمال آتاتورک با امضای لایحه‌ای مسجد ایاصوفیه را به موزه بدل کرد تا این مکان بدل به نمادی برای آشتی ملی شود.
این مسئله اما از همان زمان سبب ناراحتی بخشی از مسلمانان ترکیه شد و خواست آنان برای برپایی نماز در این مکان برای مدت‌های مدیدی ادامه یافت.
بازگشایی مجدد ایاصوفیه برای عبادت
این خواست در ۱۰ جولی ۲۰۲۰ به واقعیت نزدیکتر شد. در این تاریخ دیوان عالی کشور رأی بر آن داد که اداره ایاصوفیه به وزارت دیانت سپرده شود. وزیر دیانت ترکیه علی ارباش بعدازاین تصمیم عنوان کرد که «ما امیدواریم که ایاصوفیه تنها به‌عنوان یک مسجد باقی نماند بلکه به مکتب تبدیل شود».
در ۲۴ جولای سال ۲۰۲۰ ایاصوفیه به طور رسمی و بعد از ۸۶ سال برای اقامه نماز گشایش یافت و بسیاری در این روز برای برپایی نماز گرد هم آمدند.
مهمت اکن یکی از کسانی که در سالگرد بازگشایی مسجد ایاصوفیه در نماز صبح شرکت کرده بود احساسات خود را چنین بیان کرد:
«شکر خدا خواندن نماز در این مکان نصیب ما شد. اینجا یک سال پیش برای عبادت باز شد، مدت‌های زیادی منتظرش بودیم. اینکه نماز صبح را به اقامت علی ارباش خواندیم هم عامل خوش‌بختی بود. انشاالله خداوند تعداد جماعت آگاه را افزایش دهد. این برای ما و جهان اسلام مایه مباهات خواهد بود».
