با شدت گرفتن بحران پناهجویان در دهههای اخیر، روند تازهای در ادبیات کودک پدید آمد که به روایت داستانهای کودکان پناهنده میپردازد.
درگیریهای مختلف از سوریه و افغانستان و عراق گرفته تا یمن و میانمار، الهامبخش بسیاری از مردم برای نقل داستانهای آوارگی، رنج و پناهندگی بوده است.
فعالان این حوزه امید دارند با نقل و نشر این داستانها، همدلی جامعه جهانی را به دست آورده و بر این بحران انسانی اثرگذار باشند.
The Journey – فرانچسکا سانا
این کتاب که تصویرسازیهای جذابی هم دارد، سفر عجیب یک خانواده یتیم را از کشوری جنگزده تا کشوری امن، از منظر دختر کوچک خانواده روایت میکند. فرانچسکا سانا، نویسنده این کتاب، با بسیاری از خانوادههای مهاجر و پناهنده در سراسر جهان مصاحبه کرده بود. او در یکی از کمپهای پناهندگان در ایتالیا، دو دختر بچه را ملاقات کرد که ماجرای زندگی آنها، الهامبخش او برای نوشتن این کتاب شد.
Lubna and Pebble – وندی مدور و دنیل اگنیوس
لوبنا یک دختر کوچک پناهنده است که همه درددلها و ماجراهای زندگیاش را برای دوست صمیمیاش پبل که یک سنگ است تعریف میکند. لوبنا در یک چادر زندگی میکند، اما حضور رفیقی همچون پبل به او امید میدهد. دوستی این دو پیش میرود تا اینکه پسر کوچک یک خانواده پناهنده جدید به چادر آنها میآید که بسیار تنهاست. لوبنا میفهمد این پسر بیش از او به دوستی همچون پبل نیاز دارد.
The Kite Runner – ال. جی. الیس (براساس رمان بادبادکباز از خالد حسینی)
این کتاب، اقتباسی از رمان پرفروش بادبادک باز به قلم خالد حسینی است که به سبک کتاب کودک نوشته شده است. بادبادکباز ماجرای مهاجرت یک خانواده افغانستانی را پس از کودتای نظامی سال ۱۹۷۳ در این کشور، از منظر پسر کوچک خانواده و با تمرکز روی رابطه او با پدرش روایت میکند.
?Where Will I Live – رزماری مککارنی
رزماری مککارنی، عکاس و نویسنده، در این کتاب مجموعهای از عکسهای کودکان پناهنده را گردآوری کرده است. او در توضیح این کتاب میگوید: «مردم انتظار دارند با شنیدن واژه کودک پناهنده، تصاویری از وضعیت ناامیدکننده و اسفبار ببینند، اما در این عکسها، امید و قدرت را میتوان در چشمان این کودکان جست».
Refugee – الن گراتز
الن گراتز که جزو پرفروشهای نیویورکتایمز بوده، در این کتاب، چند ماجرای مختلف از کودکان پناهنده را در دورههای مختلف تاریخی- از آلمان نازی در زمان جنگ جهانی دوم تا کوبا در دهه ۹۰ و سوریه در قرن بیست و یکم- روایت میکند. آخرین قهرمان این کتاب، کودکی به نام محمود است که در میانه بحران سوریه در سال ۲۰۱۵، مجبور میشود زادگاهش حلب را ترک کند. نکته جالب این کتاب، شباهت داستانهای این کودکان پناهنده در دورههای مختلف تاریخی است.
A Stepping Stones: A Refugees Family’s Journey – نزار علی بدر و مارگریت رورس
مارگریت رورس، نویسنده کانادایی در این کتاب کوشیده تا ماجرای یک خانواده پناهنده سوری را با تصویرسازیهای سنگی خلاقانه نزار علی بدر، تصویرساز سوری روایت کند. این کتاب نیز مانند دیگر کتب کودک، نثری ساده و شاعرانه دارد که با همراهی تصاویر، مفاهیمی هرچند پیچیده را به کودکان مخاطب آن تفهیم میکند.
Taking Flight: From War Orphan to Star Ballerina – مایکلا دپرینس
این کتاب به خاطرات واقعی نویسنده اختصاص دارد که خودش یک پناهنده یتیم سیرالئونی بوده است. مایکلا که به دلیل عارضه پوستی، ظاهری متفاوت داشته را در پرورشگاه «بچه شیطان» صدا میزدند. در همان پرورشگاه، عکسی از یک زن بالرین روی دیوار بوده که منبع رویاپردازی و رهایی او میشود. وقتی در ۴ سالگی یک خانواده آمریکایی سرپرستی او را به عهده میگیرند، مایکلا رویای رقص را پیگیری میکند و هماکنون به صورت حرفهای به همین کار مشغول است.
